- In een eerder artikel ging ik in op het idee dat het goed is uit te gaan van je sterkten en je persoonskenmerken. Maar dat heeft ook nadelen.
- Persoonskenmerken – en zelfs wat we persoonlijkheid noemen – staan veel minder vast dan we denken. Door te veel uit te gaan van het beeld dat we van onszelf gecreëerd hebben, loop je het risico jezelf kansen te ontzeggen je werkelijke dromen te realiseren.
- In dit artikel tips om los te komen van je zelfbeeld en zo veranderingen te realiseren die je gelukkiger maken en te bereiken wat je tot nu toe voor onmogelijk hield.
Sportief
Uit mijn jeugd herinner ik me Fisher Technik, boeken over geologie en de maanreizen en uitstapjes met mijn favoriete oom naar kastelen in Duitsland. (Bij hem las ik trouwens ook die boeken over maanreizen stuk.)
Ik heb vier broers, die alle vier voetbalden bij De Flamingo’s, de katholieke voetbalvereniging in Alkmaar. (Curieuze naam wel. Het ontbrak er nog maar aan dat ze in het roze speelden –hun clubkleur was blauw.)
Als ik sportte was het omdat een schoolvriend of buurjongen me overhaalde. Ik heb gezwommen, gekorfbald (altijd leuk die grappen over gemengd douchen) en gebadmintond, maar ik werd nergens echt goed in.
Dat vond ik ook niet erg. Ik was nu eenmaal niet zo sportief.
Toen ik ging werken en later een gezin kreeg vond ik het wel prima om een paar keer per week een rondje te fietsen. Toen ik daar een paar jaar geleden eens over nadacht concludeerde ik dat het qua lichamelijke conditie wel beter kon.
Hardlopen had me tot dan toe nooit getrokken. Het leek me saai en de rush waar doorgewinterde lopers het over hebben had ik in trainingen voor die andere sporten nooit zo ervaren. De sporten die ik eerder deed, vond ik vooral als spelletje leuk. Bewegen ging dan vanzelf.
Maar ik wilde dus meer aan sport doen, zag dat Start to run[i] binnenkort zou beginnen en schreef me in. En om een lang verhaal kort te maken: na zeven weken hield ik het rennen zo’n 3 km vol (en ervoer die rush voor het eerst). Ik downloadde vervolgens een app en trainde op schema’s van 5 en toen op 10 km. Tijdens onze zomer in Schotland trainde ik met een club mee en ging mijn snelheid omhoog en liep ik mijn eerste wedstrijd. Mijn renvrienden daar bezworen me, dat als je 12 km volhoudt, 21 km ook wel lukt.
Egmond
Terug in Nederland ben ik gaan trainen voor mijn eerste halve marathon – die van Egmond half januari. Die ik inderdaad ook heb uitgelopen. Nu ik door Corona vooral thuis werk gebruik ik de reistijd die ik ’s ochtends bespaar vaak voor een trainingsrondje. De standaardafstand? 10 km.
Toch betrapte ik mezelf erop dat ik laatst in een gesprek met iemand over sporten zei: ‘Ik ben eigenlijk helemaal niet zo sportief.’
We hebben als mens een bepaald beeld van ons zelf. En soms de neiging meer te willen weten ‘hoe we in elkaar zitten’ – bijvoorbeeld als we het gevoel hebben tegen onze grenzen aan te lopen. Er zijn allerlei testen en testjes om daar achter te komen. Heb je je daar eerder in verdiept, dan is er alle kans dat je jezelf in allerlei hokjes hebt geplaatst.
Met alle risico’s van dien.
Persoonlijkheid
Nu sta ik nog steeds achter mijn eerdere argumentatie – maar ik noemde daar niet voor niets ook een paar bezwaren bij.
Begrippen als persoonlijkheid, maar ook sterkten, zwakten en kerntalenten zijn concepten die wij gebruiken om gedrag te classificeren. Een beetje zoals we een auto betrouwbaar noemen, als hij tussen de onderhoudsbeurten door gewoon blijft rijden.
Voor het veronderstelde causale verband dat ons gedrag zou verklaren uit persoonskenmerken is feitelijk geen bewijs.
Bovendien gaan persoonlijkheidsmodellen vaak uit van typen, waarvan het ook de vraag is of die wel bestaan. Het is een menselijke behoefte de complexiteit in de wereld behapbaar te maken. Modellen als DISC en MBTI[ii] zijn daar heel geschikt voor. Maar heb jij je wel eens afgevraagd wat ze in werkelijkheid over je zeggen?
Context
Daar komt nog bij dat je gedrag en dus ook de onderliggende drijfveren heel sterk bepaald worden door de context en jouw rol daarbinnen. Grote kans dat je bijv. als ouder heel anders acteert dan op je werk of in je familiesysteem.
Tenslotte scoort je in persoonlijkheidstest bijna altijd je zelf. En je mag je afvragen of je van jezelf wel een goed (en eerlijk) beeld hebt. Anderen hebben dat vaak veel beter. En (niets menselijks is ons vreemd) we verwarren nog wel eens wat je werkelijk bent (of beter: doet) met wat je wilt zijn. In bijna alle psychologische onderzoeken zijn sociaal wenselijke antwoorden de grote stoorzender.
Het punt dat ik hier vooral wil maken (en illustreren met mijn hardloopverhaal) is dat mensen veranderen[iii]. En veel meer dan we denken.
‘Human beings are works in progress that mistakenly think they’re finished.’(Dan Gilbert)
Onbewust passen we ons aan door mee te gaan in veranderingen in de wereld direct om ons heen. Vaak geven we daar zelf richting aan – met onze keuzes voor een studie, een nieuwe baan, een partner of een nieuw huis. Dat kunnen we misschien nog wel bewuster inzetten. Het kiezen bedoel ik – en het natuurlijke aanpassingsproces dat vervolgens haar werk doet.
Ondernemen
De keuze om te gaan ondernemen – nog even los van de vorm waarin je dat doet – is ook zo’n belangrijk moment. Zodra je start – in de praktijk zodra je met het idee gaat spelen natuurlijk – vraagt dat allerlei nieuwe acties en vaardigheden van je, waardóór je ook tot op zekere hoogte een ander mens wordt.
Ook een moment dus om even bij stil te staan. En te zorgen dat die veranderingen in jezelf je ook daadwerkelijk helpen als ondernemer succesvoller te zijn.
Hoe kun je dat doen?
Stel je voor wie je wilt zijn
Door te veel stil te staan bij het verleden en het heden kun je verlammen in emoties als spijt en afkeuring of jezelf gaan verliezen in praktische taken of oude contacten die niet meer veel voor je gaan bijdragen.
Het geeft vaak veel meer energie je de toekomst voor te stellen.
Hoe ziet jouw bedrijf eruit over één jaar, drie of vijf?
Stel jij bent de journalist die dan jou komt interviewen over je succes en hoe je daar bent gekomen. Wat zou je jezelf vragen? En nog veel belangrijker: wat zijn je antwoorden?
Dat artikel in die toekomstige krant schrijven, zal je direct ideeën opleveren en levert ook veel positieve energie op. Ook regelmatig teruglezen helpt.
Stel doelen
Onderzoek heeft aangetoond dat mensen die doelen stellen over het algemeen succesvoller zijn. (Even los van wat dat succes dan precies is – want dat is vaak persoonlijk uiteraard en verandert ook gedurende je leven).
Doelen geven een richtpunt, leiden je als je prioriteiten stelt en zijn een goede manier om met anderen te delen wat je wilt bereiken.
Over doelen is veel te zeggen – dus dat ga ik in een volgend idee doen. Maar dit wil ik nu wel alvast kwijt: je weet niet wat de toekomst brengt. Heel concrete doelen stellen voor over een jaar of langer heeft dus niet zoveel zin. De kans dat je ze haalt is niet zo groot – en dat kan dan weer een reden voor teleurstelling zijn.
Een betere strategie is je van de toekomst niet meer dan een globaal beeld te vormen, bijvoorbeeld door je jezelf voor te stellen over een paar jaar.
Vervolgens kies je bewust wat je vandaag doet, wat je voor deze week inplant en misschien nog één of twee weken daarna. Maar verder kijk je niet vooruit.
Door regelmatig te evalueren, je kleine successen te vieren en vanuit je nieuwe plek verder te kijken, ontstaat vanzelf het beste pad en dat had je tevoren helemaal niet gezien.
Ken je waarden en houd je daaraan
Hoe het toekomstig beeld van jezelf en van je bedrijf er ook uitziet, één ding weet je zeker: je hebt bepaalde waarden die je ook in je toekomst – en misschien wel meer dan nu – wilt realiseren. Dat betekent niet dat je die voor de toekomst moet bewaren. Integendeel – door elke dag je waarden te leven geef je er ook daadwerkelijk invulling aan.
Er zijn meer strategieën die je kunnen helpen de beste versie van jezelf te worden en (vooral) onderweg te genieten en je talenten het best te gebruiken. Die volgen uiteraard in andere ideeën.
Conclusie
‘Ik ben niet zo sportief’, hoorde ik mezelf niet zo lang geleden tegen mezelf zeggen. Ja, ik loop hard. Regelmatig meer dan 25 km in één week. Hoezo niet sportief? Je ziet maar: zo sterk houden we soms vast aan een zelfbeeld.
Jij hebt wellicht ook een bepaald, vastomlijnd beeld van jezelf, van je sterkten en zwakten, van hoe je nu eenmaal bent en wat je eventueel nog zou kunnen ontwikkelen. En wat onbegonnen werk is.
Daar teveel in geloven kan je beperken in het gebruiken van je talenten en het realiseren van wat je in de wereld wilt zetten – je eigen bedrijf of praktijk als zelfstandige bijvoorbeeld.
Door gericht doelen te stellen, te werken aan je zelfvertrouwen, je waarden te kennen en daar zoveel mogelijk naar te leven, zul je merken dat je meer kunt dan je denkt[iv].
[i] Start to run is een korte hardloopcursus van de Atletiekunie. Door onder begeleiding te trainen en een heel haalbaar startschema te volgen kun je na zeven weken 25 minuten continu hardlopen, ongeveer 3 km. Het programma wordt op allerlei plekken in Nederland georganiseerd – het start op de meeste plekken twee keer per jaar. Hier zie je een overzicht van de locaties en startdata.
[ii] Zie voor een wetenschappelijke analyse van de bezwaren tegen MBTI dit artikel: Stein R, Swan AB. Evaluating the validity of Myers‐Briggs Type Indicator theory: A teaching tool and window into intuitive psychology. Soc Personal Psychol Compass. 2019;e12434.
[iii] Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat wij als mensen gedurende ons leven veel meer veranderen dan dat we denken. Grappig is ook we eerdere veranderingen wel vaak zien, maar veel minder verwachten dat de toekomst verandering gaat brengen. Zie hiervoor bijv. deze Ted Talk van Dan Gilbert.
[iv] Dit artikel is mede geïnspireerd door het boek dat Ben Hardy recent publiceerde en waarvan de titel alles zegt: Personality isn’t Permanent. Hij toont overtuigend aan dat er grote vraagtekens zijn te plaatsen bij het concept persoonlijkheid en introduceerde (althans voor mij was die nieuw) de dialoog met je Future Self. Nuttige inzichten, maar ook met een risico. Want in de gedachte dat die Future Self maakbaar is, schuilt ook het risico van teleurstelling. Ik besprak dit boek recent op mijn persoonlijke blog.