Inleiding
Vorig jaar op de Dutch Design Week[i] raakte ik aan de praat met Alle van Meeteren. Alle bouwde een prototype van een joystick waarmee het voor zijn gehandicapte kleindochter mogelijk wordt letters en woorden te maken. En zo te communiceren met de mensen om haar heen[ii].
Een weg te gaan
Alle’s persoonlijke verhaal sprak me als eerste aan omdat het heel goed illustreert wat de uitdagingen van zorginnovatie zijn. Want hij heeft, vertelde hij me, de ambitie zijn vinding toegankelijk te maken voor anderen die er baat bij kunnen hebben.
Het leek me – toen ik zo naar zijn prototype keek – nog een hele weg te gaan voordat het apparaat in grotere aantallen gemaakt kon worden. En ik vroeg me ook wel af hoe hij vervolgens de vraag gaat creëren waardoor het produceren van het apparaat ook economisch rendabel wordt. Het is immers de verspreiding waardoor innovaties uiteindelijk waarde creëren.
(Die zorginnovatie interesseert me vanwege mijn werk als organisatiecoach voor maatschappelijke organisaties, waaronder die in zorg en welzijn. Ik schreef er eerder al deze artikelenreeks over op mijn persoonlijke blog. Dit is het laatste van die vier artikelen – je vindt daarin ook de links naar de andere drie.)
Meer dan een goed idee
Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar ondernemen en welke factoren het succes van ondernemen bepalen en in welke mate. (Daarover in volgende artikelen.) Om ondernemen gericht te onderzoeken is het ook veel geconceptualiseerd. Onder meer als proces.
Zo zien Scott Shane, Edwin A. Locke and Christopher J. Collins (2003)[iii] ondernemen als een proces met drie stappen:
- Kansen zien
- Ideeën ontwikkelen
- Uitvoering
Het is overigens niet zo dat die elkaar altijd netjes opvolgen. In de praktijk lopen ze natuurlijk op allerlei manieren door elkaar. Maar het helpt je wel uiteen te rafelen wat je als ondernemer zoal te doen hebt.
Kansen zien
Kansen zien is het gat in de markt ontdekken. Of in ieder geval een gaatje. Want vaak gaat het bij nieuwe producten of diensten om een aanvulling of betere versie van wat door andere bedrijven al wordt aangeboden.
Veel ondernemers beginnen hun bedrijf of nieuwe bedrijfsactiviteit bij een probleem dat ze zelf ervaren of horen van de mensen om hen heen. Daarin in verschilt ondernemen van innoveren. Die processen lijken verder veel op elkaar, maar innoveren kan ook beginnen met nieuwe kennis of technologie waar pas later een goede toepassing voor wordt gevonden. Ondernemen begint volgens Shane en zijn coauteurs altijd met de behoefte van de klant.
Alle zag die behoefte scherp. Beter kunnen communiceren met de mensen om haar heen, heeft het leven van zijn kleindochter verrijkt.
Ideeën ontwikkelen
Vervolgens ging hij nadenken over een interface – het apparaat waarmee ze taal zou kunnen delen – en zette hij dat in elkaar.
Met dat prototype toonde hij aan dat zijn idee werkt. Maar het was nog wel duidelijk een begin. Een belangrijk begin – maar niet meer dan dat.
Uitvoering
Want in het proces van ondernemen volgt pas daarna de lange periode waarin je het product of de dienst marktrijp maakt, het onder de aandacht brengt, het daadwerkelijk maakt en/of levert en het vervolgens op basis van klantervaringen verder verbetert. Het is deze fase waarin marketing belangrijk is, een goede administratie en een strak productieproces om je vinding voor een goede prijs te kunnen aanbieden en er ook nog wat aan te kunnen verdienen.
Van hoogbegaafden hoor ik nog wel eens dat ze tegen deze fase opzien. (Oké, ik beken: ik heb dat ook.) Het voelt als gedurende langere tijd hetzelfde doen en de nieuwe ideeën borrelen alweer op.
Drie manieren
Begin je echter weer aan iets nieuws, dan mis je de fase waar het in ondernemen uiteindelijk om gaat natuurlijk. Pas als je producten en diensten levert vul je de klantbehoefte in die je eerder was opgevallen. En – niet onbelangrijk: het is ook tijdens deze fase dat je pas geld gaat verdienen.
Hoe zou je het proces af kunnen maken – of tenminste het voldoende lang vol kunnen houden dat je revenuen ziet van je inspanningen?
Werk samen
Twee jaar geleden sprak ik Bert* en Barabara*[iv]. Barbara werkte een aantal jaar als management assistent. Ze vond het steeds leuk weer aan een nieuw bedrijf te wennen, de sector een beetje te leren kennen, nieuwe taken te leren. Maar ze was altijd wel heel snel weer verveeld. En kreeg nooit echt de invloed die ze wel steeds meer dacht aan te kunnen. Op een gegeven moment besloot ze het anders aan te pakken. Ze schreef in één weekend 300 sollicitatiebrieven en had de banen voor het uitkiezen. Ze koos voor Bert te gaan werken.
Bert was een tiental jaren daarvoor een engineeringbedrijf gestart. Hij kende de bagger- en offshore olie-industrie goed, zag daar technische problemen met de smering van installaties en besloot daarvoor zelf apparaten te gaan ontwikkelen. Bert’s ging het liefst kijken op de grote schepen van zijn klanten. Hij liep graag met de mannen mee die daar werkten en schreef in zijn notitieboekje alle problemen op, waar hij zag dat ze tegenaan liepen.
Terug in zijn bedrijf prutste hij dan het liefst een apparaat in elkaar dat wel werkte. Want het lukte Bert niet altijd aan zijn engineering team uit te leggen wat zijn ideeën waren. Hij vond het maar moeilijk doen, als ze kritische vragen stelde. Om het al helemaal niet te hebben over kwaliteitscertificaten en wet- en regelgeving.
Bert en Barbara hebben jarenlang een heel goede samenwerking gehad. Bert bezocht de klanten, zag met eigen ogen de problemen, verzon ter plekke oplossingen, stemde ze af en nam die mee naar huis. Barbara zorgde dat er een steeds professionelere organisatie stond, die de kwaliteit die Bert zo belangrijk vond ook daadwerkelijk kon leveren – elke keer opnieuw.
Zie jij op tegen een deel van de taken die nu eenmaal bij de uitvoering horen? Zoek iemand die juist daar aardigheid in heeft en werk samen.
Verkoop je idee
Alle heeft een andere strategie gekozen. Hij ziet zichzelf niet in een onderneming werken, maar wilde wel zijn idee te gelde maken. Op zijn website zie je dat hij op zijn vinding patent heeft aangevraagd. (En in de VS ook heeft gekregen.)
Het effect van deze strategie is overigens nogal dubbel. Ja, je kunt je weer met andere dingen bezig houden. Maar je hebt ook afstand gedaan van je (werkende) idee, zonder dat je het nog in grote getale de behoefte hebt zien invullen waar het je om te beginnen om te doen was.
Dat kun je ook weerspiegeld zien in je opbrengst. Vaak moet verreweg het grootste deel van de investering nog komen (ik noemde al: marketing, het productieproces). Verreweg het grootste deel van de opbrengst ook.
Neemt niet weg dat een product met een potentieel hoge opbrengst – zeker als het niet heel gemakkelijk te imiteren is – best lucratief kan zijn.
Ontwikkel je als ondernemer
De derde optie is natuurlijk de uitvoering wel helemaal of grotendeels zelf te doen.
Daar zijn twee goede redenen voor: het is motiverend (want je maakt het leven van je klanten mooier) en het levert geld op (als je je product ook weet te verkopen en tegen een goede kostprijs weet te maken).
Misschien voel je wel weerstand bij de gedachte? Dat hebben veel hoogbegaafden. Weerstand is één van de barrières die hoogbegaafden voor zichzelf opwerpen om aan iets nieuws te beginnen. Of iets te blijven doen, waarvan ze denken dat het niet bij hen past, of leuk is.
(Tessa Kieboom en Kathleen Venderickx noemen zulke blokkades ‘embodio’s’ en schreven erover in hun boek Meer dan intelligent. Je leest hier mijn boekbespreking.)
Door het werken aan je bedrijf anders te gaan zien, de nodige vaardigheden te ontwikkelen, doelen te stellen en gericht te werken aan je zelfvertrouwen en veerkracht leg je een goede basis om nog lang in je eigen onderneming of praktijk te werken.
Over hoe je dat doet meer in volgende artikelen.
Conclusie
Ondernemen is een proces van kansen zien, ideeën ontwikkelen en die vervolgens uitvoeren.
Die laatste fase duurt lang, maar is niet minder essentieel dan de eerste twee. Pas als je je ideeën op de markt zet en producten en diensten daadwerkelijk levert, vul je de behoefte van je klanten in en verdien je ermee.
Zie je tegen die laatste fase op, dan kun je ervoor kiezen met iemand te gaan samenwerken die daar beter in is. Je kunt je idee ook verkopen. Maar kijk niet te snel weg van de mogelijkheid die uitvoering zelf op te gaan pakken. Je zou zomaar eens plezier en een diepe vervulling in kunnen vinden in je klanten gedurende langere tijd echt te helpen.
[i] Dutch Design Week is een jaarlijks evenement dat elk jaar gedurende 9 dagen in oktober plaatsvindt in Eindhoven. Verspreid over zo’n 100 locaties vind je een breed aanbod aan onderzoek en ontwerp: van functioneel tot autonoom, van studenten, zelfstandig designers en grote bedrijven, van bedrijfsleven en opleidings- en kennisinstituten. Er zijn tentoonstellingen, lezingen, prijsuitreikingen, netwerkbijeenkomsten, debatten en festiviteiten. Meer informatie: https://ddw.nl/nl/over-ddw. Over mijn bezoek dit jaar schreef ik dit artikel om mijn persoonlijke blog waarin dus ook meer informatie over de vinding van Alle.
[ii] Alle schrijft op zijn website kort wat over zijn vinding: http://odyschrift.nl/tiki-index.php Zijn joystick ziet er echt uit als een prototype. Waarmee hij heeft aangetoond dat een idee echt werkt.
[iii] Scott Shane, Edwin A. Locke and Christopher J. Collins: Entrepreneurial motivation. Cornell University ILR School, 2003.
[iv] Barbara en Bert sprak ik in het kader van mijn onderzoek naar het innovatieve werkgedrag van hoogbegaafden dat ik deed in het kader van mijn afstuderen aan de Open Universiteit. Mijn
thesis kun je hier nalezen.