Leo is eruit met zijn werkgever. Hij gaat op zoek naar een nieuwe baan en mag daar 4 maanden over doen. Maar wat is een goede stap?
Hij werkte vier jaar als IT-manager en heeft ervaren wat leidinggeven betekent. Als je Leo nu vraagt wat hij het leukste vond, noemt hij eerst de mooiste innovaties die hij geïmplementeerd wist te krijgen.
En vervolgens geeft hij toe dat hij met sommige van zijn medewerkers een heel goede band had en met anderen veel minder (wat natuurlijk niet mag als manager, vind hij). Juist dat contact met anderen en als team iets neerzetten, is voor hem belangrijk, zegt hij.
Het gevoel dat een functie of bedrijf niet meer bij je past, ken je misschien. Moeilijker is dan te bepalen waar je je volgende uitdaging het beste kunt zoeken.
Een goede strategie is dan uit te gaan van je sterke punten. Er zijn verschillende theorieën die je daarbij kunnen helpen.
Kerntalenten
Kerntalenten zijn de activiteiten je ten diepste het liefst doet en waarin je – juist omdat je het al zolang doet – ook heel goed in bent geworden. Ze zijn een ontdekking van Daniëlle Krekels. Zij schreef er onder meer over in het boek Beken(d) talent; Ken je kerntalenten en maak de juiste keuzes voor je studie, je werk en je leven.
Daniëlle kwam er als recruiter achter dat de activiteiten die je als kind het liefst deed aanwijzingen opleveren – heel concreet: je kerntalenten – voor waar je ook nu echt energie van krijgt. Er zijn er 23. Als je ze kent kun je betere keuzes maken in bijv. werk en studie.
Welke kerntalenten je hebt is zelf heel moeilijk zelf te bepalen (zoals elk persoonlijkheidsonderzoek overigens, ik kom daar zo nog even op). Om erachter te komen wat je jouwe zijn laat je een kerntalentenanalyse doen. Bij een gecertificeerde kerntalentenanalist[i].
Na een interview krijg je een mooi persoonlijk rapport. Daarin staan je sterke talenten, maar ook de kerntalenten waar je gemiddeld in bent. Die kun je best met enige regelmaat doen als je dat verder helpt. Ze leveren geen energie op, maar kosten die ook niet.
En tenslotte – ook heel waardevol – beschrijft het rapport ook op welke ‘kerntalenten’ je heel laag scoort. Daar verlies je alleen maar energie. Die zou je dus het liefst moeten vermijden.
De kerntalentenanalyse kan ik uit persoonlijke ervaring aanbevelen. Mijn kerntalenten op een rijtje zien verklaarde veel van wat ik eerder had meegemaakt. Met dat rijtje in de hand kun je ook veel beter inschatten welk werk – maar bijv. ook welke vrijetijdsbesteding – je gelukkiger gaat maken.
Gebruik je sterke punten
Een vergelijkbare gedachte ligt ten grondsalg aan het boek ‘Ontdek je sterke punten’[ii]. De filosofie hierachter is dat je vooral effectief/succesvol kunt worden als je je sterke punten kent en gebruikt en je ontwikkeling er juist op richt om in die punten nog beter te worden.
Bij het boek komt een code waarmee je on-line een test kunt doen[iii]. Nadat je deze hebt gemaakt, ontvang je een rapportje waarin is aangegeven wat jouw vijf sterkste punten zijn.
Met die kennis in je achterhoofd zijn er een paar simpele strategieën die je kunt volgen: zorg dat je beter wordt in je talenten, organiseer een ondersteuningssysteem, compenseer zwakke punten met sterke en houd ermee op (met zaken die een beroep doen op talenten die je onvoldoende hebt).
De inzichten zijn overigens gebaseerd op jarenlang wetenschappelijk onderzoek.[iv]
The Big five
In dit lijstje van perspectieven of sterke punten mag deze theorie niet ontbreken.
The Big Five is een methode om mensen in te delen naar persoonlijkheidskenmerken. Ze bestaat uit vijf brede, empirisch vastgestelde kenmerken, samen de belangrijkste dimensies vertegenwoordigen waarop mensen van elkaar verschillen: extraversion, agreeableness, conscientiousness, neuroticism, and intellect/openness.[v]
Kijkend naar deze indeling zie je niet zozeer eigenschappen die een sterkte of zwakte (kunnen) zijn. Maar je ziet wel kenmerken die verklaren waarom je in bepaalde situaties veel beter past of productiever bent dan andere.
Overigens werd mij dat nog veel duidelijker door te kijken naar subkenmerken van die dimensies. Die zijn voor Openness to Experience bijvoorbeeld: Fantasy, Aesthetics, Feelings, Actions, Ideas en Values.[vi] Inderdaad – het maakt nogal uit waarvoor je open staat. Dat kleurt een persoonlijkheid pas echt in.
The Big Five is niet de enige theorie over persoonlijkheidskenmerken, maar wel een relatief betrouwbare en veel gebruikte. Bijvoorbeeld voor het onderzoeken van persoonskenmerken van hoogbegaafden, of ondernemers. Daar kom ik uiteraard in een volgend idee op terug.
Kanttekeningen
Sommige mensen vinden het een fijne gedachte dat je je persoonlijkheid kunt kennen en zo eenvoudiger keuzes kunt maken voor de toekomst. Voor je dat gaat doen heb ik wel nog wat kanttekeningen:
- Sterkten, kerntalenten en persoonlijkheidskenmerken zijn concepten. Het is moeilijk te bepalen wat is aangeboren, wat is aangeleerd, wat vaardigheden zijn en wat kenmerken zijn die onlosmakelijk met jou als persoon zijn is verbonden (en ook die formulering is problematisch).
- Alle methoden zijn in zekere zin gebaseerd op wat je over jezelf denkt en zegt. Dat kan ook over gedrag en drijfveren gaan. Maar zeggen die iets over wat je bent, over hoe je jezelf ziet of hoe jezelf graag zou willen zien? Dat klinkt flauw, maar dat is een ernstige beperking van onderzoek aan mensen. Het gaat immers lang niet altijd over waarneembare feiten, maar vaak over beleving en betekenissen, die dus bovendien talig zijn, waardoor ook informatie is verloren gegaan en gekleurd. Die invloed van taal kan overigens ook positief zijn – daar zal ik een volgend artikel op ingaan.
- Ben je eenmaal gelabeld met een persoonskenmerk, dan wordt dat ook een gegeven waaruit je gaat handelen. Ben je introvert? Ja, nogal logisch dat ik niet graag voor groepen sta. Ben je hoogbegaafd? (Even los van hoe je dat vaststelt, want dat is nogal problematisch, zegt ook de wetenschap.) Nogal logisch dat ik niet in grote bedrijven pas. Zo kan het beeld dat je van jezelf hebt op basis van je onderzoekingen naar jezelf, je verdere ontwikkelingsmogelijkheden zelfs in de weg staan!
Strategisch productmanagement
Even terug naar Leo. Een vriend van hem tipte hem over het boekje ‘Ontdek je sterke punten’. Hij kocht het en deed de test.
Hij was verbaasd over een paar van de sterke punten die daaruit kwamen: Leo bleek strategisch, innemend, communicatief sterk, actiegericht en prestatiegericht. (Zijn vriend was trouwens niet zo verbaasd. We zien vaak beter de sterkten – ook zwakten trouwens – in anderen, dan die in onszelf.)
Het lijstje zetten Leo aan het denken en hij besloot tegen eerdere intuïties in, zijn baan in een heel andere hoek te zoeken.
Leo werkt nu als strategisch productmanager bij een softwarebedrijf. Hij maakt roadmaps voor complexe systemen, op basis van gesprekken klanten en stuurt op basis daarvan de verdere ontwikkeling van die systemen aan. Op inhoud. In hooggemotiveerde teams professionals.
Zonder dat lijstje met sterke punten had Leo deze baan nooit gevonden.
Conclusie
Er zijn goede redenen om vooral te doen wat je al goed kunt en die sterkten verder te ontwikkelen.
Wil je hier meer over weten, dan kun je dat bijvoorbeeld doen aan de hand van een kerntalentenanalyse, je sterke punten te analyseren of een persoonlijkheidstest te (laten) doen. Die geven je meer inzicht in jezelf. Dat kan een goede basis zijn voor je toekomstplannen.
Maar zulke onderzoeken hebben ook bezwaren. Verdiep je je hierin dan ga je steeds meer in concepten over jezelf praten. Die hebben voor jou zelf heel veel betekenis, maar die is voroal persoonlijk. De vraag is of ze echt veel zeggen over jou en je mogelijkheden.
Bovendien kan het beeld dat je hierdoor van jezelf opbouwt er ook voor zorgen dat je toekomstige wegen voor jezelf afsluit, omdat je ten onrechte denkt dat het niets voor je is.
Tenslotte is het best omstreden in welke mate je een ‘onwrikbare zelf’ hebt. Staat je persoonlijkheid vast? Daarover in een volgend artikel meer.
[i] Voor de beschouwenden onder ons: dit is ook een mooi voorbeeld van een succesvol business model: ontwikkel een methode en werk met licenties en het trainen van mensen in jouw gedachtengoed.
[ii] Ontdek je sterke punten; Een revolutionair programma om unieke talenten te ontwikkelen. M. Buckingham Donald O. Clifton. Spectrum, 2006.
[iii] http://sf1.strengthsfinder.com/HomePage.aspx
[iv] In dit artikel een overzicht van een aantal onderzoeken: TIMOTHY D. HODGES, M.S. & DONALD O. CLIFTON, Ph.D.: STRENGTHS-BASED DEVELOPMENT IN PRACTICE.
[v] Jeromy Anglim 1 and Peter O’Connor: Measurement and research using the Big Five, HEXACO, and narrow traits: A primer for researchers and practitioners. Australian Journal of Psychology 2019; 71: 16–25. Je leest deze beschrijving op pag. 17; de vertaling is van mij.
[vi] Idem.